Kişiye özel protez göz hem fizyolojik hem de sosyal etkiye sahip bir prosedürdür.
Gözler yüzün en belirgin özellikli alanıdır. Gözler temel ifade jest ve mimikleri içeren ve benlik imajının temel aldığı yapı bütünüdür.
Bu sebeple göz kayıpları sürecinde, kişi başta fizyolojik bir kayıp ile yüzleşir. Ardından kişi sosyal olumsuz etkiler ile karşılaşır . Organ kaybı ve protez göz yapım sürecinin iyi yönetilememesi durumunda ise kişide psikolojik olumsuz etkiler ile sonuçlanan bir süreç gelişebilir.
Günümüzde bilimsel ve tıbbi yenilikler sayesinde göz kaybı yaşayan bireyler çok daha etkin ve benzerlik oranı çok daha yüksek protez göz kullanımına ulaşabilmektedirler.
Kişiye özel protez göz, bireyin kendi doğal gözünün rengini, şeklini ve diğer görsel özellikleri baz alınarak o kişiye özel olarak üretilmiş olan protezlerdir. Her insanın gözü benzersizdir ve bu nedenle kişiye özel protez gözler, hastanın doğal gözüne mümkün olan en yakın görünümü sağlamak hedefi özel olarak tasarlanmaktadır.
Hazır Protez Göz ve Kişiye Özel Göz Protezi Arasındaki Fark Nedir?
Pek çok kişi hazır protez göz ve kişiye özel protez göz kavramının aynı anlama geldiğini düşünmektedir. Ancak aslında aralarında büyük farklar vardır:
Üretim ve Nitelik Farkı: Hazır protez göz genellikle standart boyut ve şekillerde ve çoğunlukla seri ve hızlı üretilen yapı bütünleridir. Kişiye özel protez göz ise bireyin doğal gözünün boyut, şekil ve görsel niteliği taklit edilerek özel olarak özenli ve detaylı bir plan dahilinde üretilmektedir.
Benzerlik Farkı: Hazır protez çoğunlukla göz kaybını gizlemeyi sağlayacak, idareten tercih edilen bir yapı bütünü iken kişiye özel göz, protezi sağlıklı göz ile benzerlik ve sosyal anlamda proteze odaklanmadan sosyal iletişim sağlama potansiyeli hedefi ile hazırlanır.
Uygulama ve Kullanım Farkı: Hazır göz, genellikle görsel ve daha ekonomik olması nedeni ile tercih edilirken, kişiye özel protez göz hem estetik hem de fonksiyonel yani göz içinde konfor anlamında avantajlar sunduğu için tercih edilir.
Maliyet Farkı: Kişiye özel protez göz, özel üretim sürecindeki özen, nitelik ve benzerlik potansiyeli hedefi ile hazırlanır. Bu özenli hazırlık süreci farkından dolayı kişiye özel göz protezi, hazır protez gözden daha pahalıdır.
Kişiye Özel Protez Gözün Avantajları
Doğal Görünüm: Kişiye özel protez göz, bireyin doğal gözüne mümkün olan en yakın benzerliği sağlar. Bu, hastanın sosyal anlamda rahatlaması ve protez kullanım sürecine adaptasyonu arttırır. Kişi beden imajı ile ilgili yaşadığı şok sürecini daha kolay atlatabilir.
Rahatlık: Özel olarak tasarlandığı ve kişinin göz yuvası ile uyumlu bir forma sahip olduğu için, kişiye özel protez göz, hastaya konforlu bir kullanım formu sunar. Protez, göz içine nizami olarak yerleşir hareket potansiyeli, nizami duruş ve fizyolojik anlamda sağlıklı bir kullanım fırsatı sunar.
Hareket Potansiyeli; Kişiye özel protez gözlerinde, kişinin kas yapısında bir problem olmadıkça veya travma öyküsüne bağlı bir engel yada doğumsal sebepler ile göz kaslarında bir gerilik olmadığı sürece doğal göz hareketlerini kısmen taklit edebilme özelliğine sahiptir.
Kişiye Özel Protez Gözün Hazırlık Aşaması
Kişiye özel protez göz yapımı, özenli bir hazırlık ve değerlendirme sürecini içerir.
1. Tıbbi Klinik Değerlendirme
Uzmanı göz hekimi, hastanın genel sağlık durumunu, göz boşluğunun durumunu ve hastanın beklentilerini değerlendirir ve protez gözün uygun bir şekilde tasarlanabilmesi için onay verir.
Göz yapısı ve yuvası protez uygulaması için uygun nitelikte ise protez uygulaması süreci başlatılır.
Fakat bazen göz yuvası, pek çok nedenden olabilecek sebeplerle protez göz uygulaması için hazır olmayabilir yada protez gözün göz yuvasının yerleşmesi mümkün olmayadabilir.
Böyle bir engel halinde protez göz uygulaması ertelenir. Öncesinde cerrahi hazırlık süreci planlanır.
Cerrahi sonrası hekimi değerlendirmesi ve iyileşme sonrası hekim onayı ile protez göz uygulaması sürecine başlanır.
2. Protez Göz Uygulaması
Protez uzmanı, hastanın göz boşluğunun kalıbını alır ve diğer görsel nitelikleri saptar ve tüm bu ölçütleri protez gözün yapımında birleştirir.
3. Renk Uyumunu ve Diğer Görsel Nitelikler
Protez göz uzmanı, hastanın sağlıklı gözünün rengini ve diğer görsel detaylarını dikkatle inceler ve protez gözü bu detaylara göre hazırlar.
Uygulama ve Adaptasyon
1. Protez Gözün Uygulanması
Protez göz, detaylı ve özenli, hazırlık süreci ile kişiye özel göz protezi hazırlandığında protez uzmanı hastanın göz boşluğuna protezi yerleştirilir. Teslim aşamasında ayrıca ayarlamalar yapılır ve protez kullanımına başlanır.
Kişi protez kullanımı, bakımı prosedürleri hakkında protez uzmanı tarafından bilgilendirilir. Takip eden süreç hakkında bilgilendirilir.
2. Protez Göz Kullanımına Adaptasyon Süreci
Hasta, protez gözüyle yaşama adapte olmaya başlar. Bu süreçte, hasta protez gözü nasıl kullanacağını, temizleyeceğini ve bakımını nasıl yapılacağını öğrenir.
3. Takip Ziyaretleri
Hasta, hekiminin planladığını takip muayene programına uyarak periyodik aralıkla protezi, göz yuvası ve muhtemel diğer medikal gereksinimleri için hekimi ile hep irtibat halinde kalır.
Kişiye özel protez göz temel olarak fizyolojik bir ihtiyaç olarak kabul edilirse de, kişiye sunduğu sosyal ve psikolojik destek daha ön planda kalmaktadır.
Hazırlık sürecinin özenli ve iyi planlanması, üretilecek olan protez gözün sağlıklı göze olan benzerlik oranını belirleyecektir. Bu aşamada hazırlık süresi en önemli etkendir. Sanatsal anlamda daha nitelikli bir protez üretim için protez uzmanı ihtiyacı olan zamana sahip olmalıdır.
Kişiye özel bir göz, protez hazırlığı 1 günde de tamamlanabilir 1 haftada…
Süreyi belirleyen çalışmanın potansiyel niteliğidir. Protez yapım sürecini içeren zaman planında, hastanın bireysel tercihlerine göre zaman aralığı belirlenebilir.
Sonuç olarak, protez göz kullanımı kişiye yaşamda kolaylık sağlar. Temel hedef kişinin organ kaybını algısal olarak hayatının merkezinden çıkarması, organ kaybı yada yokluğuna ilişkin yas sürecini tamamlaması ve protezi ile beden imajı ile bütünleştirebilmesi ve normal yaşamına dönmesidir.
